Leesduur: 6 tot 7 minuten
Veel vrouwen dromen ervan om op een natuurlijke wijze zwanger te raken, maar soms laat het vervullen van die kinderwens langer op zich wachten dan gehoopt. De weg naar een zwangerschap kan dan een emotionele achtbaan worden, vol vragen en onzekerheden. Je vraagt je misschien af: “Ligt het aan mij?” of zoekt koortsachtig naar antwoorden. In deze zoektocht horen steeds meer koppels over acupunctuur en zwangerschap – een eeuwenoude behandelmethode die ook in modern onderzoek aandacht krijgt als steun bij vruchtbaarheidsproblemen.
In dit diepgaande artikel bespreken we waarom een zwangerschap soms uitblijft, hoe acupunctuur kan helpen bij vruchtbaarheid, wat je van een behandeling kunt verwachten en welke rol leefstijl en wetenschappelijk onderzoek spelen. We doen dit in een empathische, toegankelijke maar deskundige toon, zodat jij je gesteund en begrepen voelt.
Zoektocht naar antwoorden
Wanneer zwanger worden niet meteen lukt, is het normaal dat je je zorgen maakt. Ongeveer 1 op de 6 stellen krijgt te maken met vruchtbaarheidsproblemen. Je bent dus zeker niet alleen. Het is menselijk om te piekeren of er iets mis is met je lichaam, of om je af te vragen of stress op het werk, je leefstijl, of iets anders een rol speelt. Misschien vermijd je gesprekken over dit gevoelige onderwerp, of merk je dat anderen onbedoeld simpele adviezen geven als “ontspan gewoon even”. In werkelijkheid is vruchtbaarheid een complex samenspel van factoren. Gelukkig zijn er naast de reguliere medische weg ook natuurlijke ondersteuningen zoals acupunctuur die je kunnen helpen je lichaam en geest in balans te brengen tijdens deze reis naar een zwangerschap.
Een acupuncturist plaatst dunne naaldjes op specifieke punten. Acupunctuur kan de energiebalans herstellen en zo de vruchtbaarheid positief beïnvloeden, zonder pijn en in een ontspannende setting.
Waarom lukt een zwangerschap soms niet?
Hormonale disbalans
Hormonen regelen je menstruatiecyclus en eisprong. Als die hormoonhuishouding verstoord is, kan zwanger worden lastig zijn. Denk aan aandoeningen zoals PCOS (polycysteus-ovariumsyndroom) waarbij de eisprong onregelmatig of afwezig is, of een schildklier die te snel of te traag werkt. Dergelijke hormonale issues kunnen zorgen voor een onregelmatige cyclus of uitblijvende ovulatie. Je cyclus geeft vaak inzicht in hoe effectief de hormonen in je lichaam werken. Bij problemen als extreem pijnlijke of onregelmatige menstruaties is er mogelijk sprake van een disbalans.
Lees ook onze pagina over acupunctuur en hormonale balans voor meer informatie over hoe hormonen invloed hebben op je welzijn.
Stress
Twijfels en langdurige onvervulde kinderwens veroorzaken begrijpelijkerwijs stress. Ironisch genoeg kan juist chronische stress de vruchtbaarheid negatief beïnvloeden. Hoge stressniveaus verstoren de delicate balans van voortplantingshormonen. Zo kan extreme of langdurige stress leiden tot anovulatie, het uitblijven van een eisprong. Dit komt doordat het stresshormoon cortisol de hormonale signalen kan onderdrukken die nodig zijn voor een ovulatie. Ook kan veel stress de zin in seks verminderen, wat uiteraard de kans op bevruchting niet ten goede komt. Het is een frustrerende vicieuze cirkel: je maakt je zorgen omdat je niet zwanger wordt, maar die zorgen zelf werken tegen. Hoewel normale dagelijkse stress meestal geen onvruchtbaarheid veroorzaakt, kunnen chronische spanningen wel degelijk roet in het eten gooien. Ontspanning en stressvermindering zijn daarom belangrijk.
Meer lezen? Zie acupunctuur en stressvermindering om te ontdekken hoe stresshormonen je lichaam beïnvloeden en wat je ertegen kunt doen.
Leefstijl en voeding
Leeftijd
Medische oorzaken
Soms is er een duidelijke medische reden. Bijvoorbeeld beschadigde of afgesloten eileiders (mogelijk door een eerdere infectie of endometriose), problemen met de ovulatie, vleesbomen in de baarmoeder, of bij de man een zeer lage spermakwaliteit. Endometriose – waarbij baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit – kan bijvoorbeeld de innesteling bemoeilijken. In dergelijke gevallen is een medisch traject vaak noodzakelijk. Toch kan ook dan acupunctuur als aanvullende behandeling ondersteunend werken (bij pijnklachten, bij cyclusregulatie, etc.). In veel gevallen echter wordt geen directe medische oorzaak gevonden – we spreken dan van “onbegrepen onvruchtbaarheid”. Dit kan extra frustrerend zijn, omdat er niks concreets is om aan te pakken volgens de dokter. Juist in zulke situaties zoeken koppels vaak naar alternatieve of aanvullende manieren om de natuur een handje te helpen.
De (onbesproken) rol van de partner
Er rust helaas nog een taboe op het bespreken van mannelijke vruchtbaarheid. Vrouwen vragen zich snel af “Wat is er mis met míj?”, terwijl in ongeveer de helft van de gevallen ook een factor bij de man een rol speelt. Volgens cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie ligt de oorzaak van vruchtbaarheidsproblemen in circa 33% van de gevallen bij de vrouw, 35% bij de man en bij 32% gaat het om een combinatie. Met andere woorden: mannen zijn net zo vaak “verantwoordelijk” voor het uitblijven van een zwangerschap als vrouwen. Toch zoeken vooral vrouwen hulp; in fertiliteitsklinieken en acupunctuurpraktijken is naar schatting maar ~20% van de cliënten man. Mogelijk speelt trots, schaamte of het idee “aan mij ligt het niet” een rol. Vaak moet de vrouw immers de meest belastende medische behandelingen ondergaan, ook als het probleem bij de man ligt, en dat kan scheve verhoudingen geven.
Het is belangrijk dit taboe voorzichtig te doorbreken: vruchtbaarheid is iets van twee personen. Als jij kampt met onzekerheden, betrek je partner dan in het gesprek. Een sperma-analyse kan bijvoorbeeld inzicht geven; zelfs als de waarden “goed genoeg” zijn, valt er soms nog veel te verbeteren in zaadkwaliteit. Samen kunnen jullie kijken waar eventuele verbeterpunten liggen (gezond leven geldt ook voor mannen!). Het belangrijkste is om niemand schuld te geven – jullie staan er samen in, en samen zoeken jullie naar oplossingen.
Twijfels en onzekerheden
Bij een onvervulde kinderwens komen onvermijdelijk twijfels omhoog. Je kunt je afvragen of je iets verkeerd hebt gedaan, of je te lang gewacht hebt, of dat ene glaasje wijn er nou net voor gezorgd heeft dat het deze maand niet gelukt is. Deze zelfkritische gedachten zijn begrijpelijk maar zelden terecht. Probeer mild te zijn voor jezelf: een zwangerschap niet meteen krijgen is geen falen. Praten met je partner, vriendinnen of lotgenoten kan opluchten. Er bestaan ook communities en fora (zoals Freya, de vereniging voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen) waar je verhalen van anderen kunt lezen. Veel vrouwen herkennen het gevoel van machteloosheid. Juist omdat vruchtbaarheidsproblemen vaak onzichtbaar zijn, voelen sommigen zich alleen in hun struggle. Maar onthoud: er is ondersteuning mogelijk, en acupunctuur is daar één van.
In de volgende sectie duiken we dieper in hoe acupunctuur kan helpen bij vruchtbaarheid. We bekijken op welke manieren deze traditionele Chinese geneeswijze invloed kan uitoefenen op hormonen, stress en doorbloeding – en hoe dat jouw kansen op een zwangerschap zou kunnen vergroten.
Hoe acupunctuur kan helpen bij vruchtbaarheid
Regulering van de menstruatiecyclus
Een regelmatige, voorspelbare cyclus met een goede eisprong is een van de pijlers voor vruchtbaarheid. Acupunctuur kan helpen de cyclus weer in balans te brengen als deze onregelmatig is. In de Chinese geneeswijze wordt de menstruatie gezien als een weerspiegeling van de interne balans. Tijdens een acupunctuurbehandeling bij vruchtbaarheidsproblemen zal de therapeut vaak beginnen met het stabiliseren van de cyclus.
Bijvoorbeeld: bij een erg lange cyclus of uitblijvende menstruatie kan acupunctuur prikkels geven om de hormoonafgifte te reguleren, zodat de eisprong vaker op tijd plaatsvindt. Andersom, bij een hele korte cyclus kan gewerkt worden aan het versterken van de zogenoemde nierenergie (in TCG geassocieerd met voortplanting) om de cyclus wat te verlengen. Veel vrouwen merken na enkele behandelingen veranderingen: de menstruatie komt regelmatiger, PMS-klachten verminderen, de bloeding is van gezondere kleur/consistentie, etc. Dit zijn tekenen dat de hormoonhuishouding verbetert. Acupunctuur brengt de hormonen in balans, wat de basis legt voor een optimale vruchtbare periode.
Stressvermindering en hormonale balans
Acupunctuur staat erom bekend dat het een diepe ontspanning teweegbrengt. Veel patiënten geven aan dat ze zich na een sessie “zen” voelen, beter slapen en minder piekeren. Deze stressverlagende werking is niet alleen subjectief; er is ook wetenschappelijk bewijs voor. Diverse studies tonen aan dat acupunctuur de aanmaak van stresshormonen zoals cortisol kan verlagen. Door het prikken van specifieke punten kalmeert het zenuwstelsel (vecht-of-vlucht reactie neemt af) en wordt het parasympatische systeem – dat voor rust en herstel zorgt – geactiveerd. Dit heeft allerlei positieve effecten: je bloeddruk daalt, spierspanning neemt af, de spijsvertering verbetert en ook je hormoonhuishouding kan weer normaal functioneren. Zoals eerder genoemd kan chronische stress de balans tussen hormonen als oestrogeen, progesteron en LH verstoren.
Acupunctuur doorbreekt die stressreactie en helpt je lichaam terug te keren naar een rustiger modus. Indirect ondersteunt dit de vruchtbaarheid: wanneer je minder stress ervaart, zullen hormonen als prolactine en cortisol minder in de weg zitten bij de eisprong en innesteling. Bovendien verbetert je slaap door acupunctuur (o.a. door stijging van serotonine), en goede slaap is ook cruciaal voor hormonale balans. Kortom, acupunctuur pakt de stressfactor aan die bij veel koppels met kinderwens een rol speelt. Dit kan net het zetje zijn waardoor lichaam en geest weer klaar zijn voor een zwangerschap.
Verbetering van de doorbloeding van de voortplantingsorganen
In de traditionele Chinese visie stroomt energie (Qi) door banen (meridianen) die elk orgaansysteem beïnvloeden. Door op bepaalde punten naaldjes te plaatsen, kan de acupuncturist de doorstroming in die meridianen verbeteren. Westers gezien kunnen we dit begrijpen als: acupunctuur bevordert de lokale bloedcirculatie. Voor de vruchtbaarheid is een goede doorbloeding in de baarmoeder en eierstokken essentieel. Deze zorgt voor voldoende zuurstof en voedingsstoffen naar de eicellen en opbouw van een gezond baarmoederslijmvlies.
Acupunctuur kan de bloedtoevoer naar de bekkenregio stimuleren. Studies met Doppler-echografie hebben bijv. gezien dat na acupunctuur de bloedflow index naar de baarmoeder beter werd, wat duidt op een meer ontspannen baarmoeder(bloed)vaten. Ook eventuele “koude” in de onderbuik (in TCG-termen) wordt verdreven, zodat er een warme, voedende omgeving ontstaat voor een embryo. Een bekende toepassing is het verbeteren van de dikte en doorbloeding van het endometrium (baarmoederslijmvlies). Sommige vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen hebben een te dun slijmvlies waardoor innesteling bemoeilijkt wordt.
Acupunctuurbehandelingen gericht op de nier- en miltmeridiaan kunnen helpen het slijmvlies dikker en rijker van doorbloeding te maken. Ook de eierstokken profiteren: een betere bloedcirculatie kan de eicelkwaliteit ten goede komen. Chinese artsen zeggen wel: “voed de aarde voor je het zaadje plant” – met andere woorden, zorg dat de bodem (baarmoeder) rijk en ontvankelijk is. Acupunctuur is één van de manieren om die bodem te voeden door een optimale stroom van bloed en energie.
Ondersteuning bij medische trajecten (IVF, IUI, ICSI)
Acupunctuur wordt tegenwoordig veel ingezet als aanvulling op fertiliteitsbehandelingen in het ziekenhuis. Dit is een belangrijk gebied waar West en Oost elkaar ontmoeten. Uit zowel praktijkervaringen als wetenschappelijk onderzoek komen aanwijzingen dat acupunctuur de slagingskans van IVF (reageerbuisbevruchting) kan verhogen. Een baanbrekende Duitse studie (Paulus et al., 2002) toonde bijvoorbeeld aan dat bij 160 IVF-patiënten de groep die rondom de embryoterugplaatsing acupunctuur kreeg een klinische zwangerschapsgraad had van 42,5%, vergeleken met 26,3% in de controlegroep zonder acupunctuur. Dit verschil was statistisch significant en zorgde wereldwijd voor aandacht: zou iets simpels als acupunctuur echt IVF succesvoller maken?
Later onderzoek gaf gemengde resultaten – een meta-analyse in 2015 zag een lichte verhoging in zwangerschappen en levend-geboortes, terwijl een Cochrane-review in 2013 concludeerde dat de resultaten inconsistent waren en sommige studies geen effect vonden. Een grote studie in 2018 vond zelfs geen significant verschil tussen echte en ‘sham’ (nep) acupunctuur bij IVF-patiënten. Wetenschappers discussiëren dus nog, maar velen zijn het erover eens dat acupunctuur in elk geval niet schadelijk is bij IVF en mogelijk stress reduceert tijdens het traject – wat op zichzelf de uitkomst kan verbeteren.
In de praktijk zien we dat acupunctuur vooral rondom cruciale momenten van een IVF-traject wordt toegepast: in de weken voor de follikelpunctie (om de eicelrijping te ondersteunen), vlak voor en na de embryotransfer (om de baarmoeder te ontspannen en doorbloeding te bevorderen, alsook het immuunsysteem rustig te houden voor de innesteling), en in de wachtweken om stress te verlagen.
Sommige acupuncturisten richten zich daarbij op het verminderen van baarmoedercontracties vlak na de terugplaatsing, zodat het embryo meer kans krijgt om zich in te nestelen. Ook kunnen punten gebruikt worden om eventuele bijwerkingen van hormonale medicatie (zoals opvliegers, stemmingswisselingen of opgeblazen gevoel) te verlichten. Bovendien – niet te onderschatten – biedt acupunctuur emotionele ondersteuning. Vrouwen rapporteren dat ze door de behandelingen rustiger worden, beter met spanning omgaan en het gevoel hebben actief iets bij te dragen aan hun succes. Dat vergroot het vertrouwen tijdens zo’n slopend medisch traject.
Acupunctuur kan eveneens zinvol zijn bij IUI (inseminatie) of ICSI (gericht sperma-injectie). Bij IUI, waar de zaadkwaliteit erg belangrijk is, kan vooraf acupunctuur bij de man de zaadcellen beweeglijker en vitaler maken. Bij ICSI (waar vaak ernstige zaadproblemen spelen) ligt de focus meer op de vrouw: het maximaal ondersteunen van de eicelkwaliteit en baarmoeder ontvangst. In alle gevallen geldt: acupunctuur biedt maatwerk. De acupuncturist zal de behandeling afstemmen op jouw specifieke situatie en het medische traject dat je doorloopt. Veel vrouwen starten enkele weken voor de geplande behandeling met acupunctuur – vaak wordt aangeraden ongeveer 6 tot 8 weken vóór een IVF-poging te beginnen, zodat er genoeg tijd is om je lichaam in balans te brengen.
Verbetering van spermakwaliteit
Hoewel de meeste lezers van dit artikel waarschijnlijk vrouwen zijn, willen we ook benoemen dat acupunctuur voor mannen met vruchtbaarheidsproblemen nuttig kan zijn. Uit sommige onderzoeken blijkt dat regelmatige acupunctuursessies de spermakwaliteit kunnen verbeteren – dit uit zich in een hogere concentratie spermacellen, betere beweeglijkheid en minder afwijkende vormen . In situaties waarbij milde afwijkingen in het sperma zijn, kan een man er dus baat bij hebben om een aantal acupunctuurbehandelingen te ondergaan. In het beste geval wordt hierdoor een duur IVF/ICSI-traject vermeden en volstaat bijvoorbeeld IUI of lukt een natuurlijke bevruchting. Maar ook als er ernstige factoren spelen, kan acupunctuur de algemene gezondheid en stress van de man verbeteren, wat indirect toch weer positieve invloed heeft op de zaadproductie. Het laat bovendien zien dat jullie samen actief bezig zijn de kans te vergroten.
Belangrijk: Hoewel acupunctuur al deze aspecten kan ondersteunen, is het geen garantie op succes. Net zoals reguliere vruchtbaarheidsbehandelingen biedt het helaas geen zekerheid op een zwangerschap. Wel is het een veilige, natuurlijke therapie die gericht werkt op het optimaliseren van je lichaam. Zie het als het creëren van de best mogelijke omstandigheden voor een bevruchting en gezonde zwangerschap. Velen noemen acupunctuur daarom een “natuurlijke vruchtbaarheidsboost” – het zet als het ware alle stoplichten op groen. Wanneer het precies resultaat oplevert (zwangerschap) verschilt per persoon: bij sommigen is het raak na een paar maanden, bij anderen duurt het langer of is er aanvullende medische hulp nodig. In de volgende sectie lees je wat je concreet kunt verwachten als je besluit acupunctuur te proberen ter ondersteuning van je kinderwens.
Wat kun je verwachten van een acupunctuurbehandeling?
Eerste consult – intake en onderzoek
Bij je allereerste bezoek zal de acupuncturist de tijd nemen om jouw situatie grondig in kaart te brengen. Verwacht een uitgebreid gesprek (intake) waarin je allerlei vragen krijgt. Natuurlijk zal het gaan over je menstruatiecyclus (Hoe lang is je cyclus? Is hij regelmatig? Heb je veel menstruatiepijn of PMS?), je medische voorgeschiedenis, evt. fertiliteitsonderzoeken die je al hebt gehad, en hoe lang je al probeert zwanger te worden.
Maar een acupuncturist kijkt breder dan dat: ook je spijsvertering, slaap, emotionele gesteldheid, energieniveau, eventuele andere klachten (hoofdpijn, koude voeten, noem maar op) komen aan bod. Dit komt doordat de Chinese geneeswijze het lichaam als één geheel beschouwt; symptomen die ogenschijnlijk niets met je vruchtbaarheid te maken hebben, kunnen volgens TCG toch relevante aanwijzingen geven.
De behandelaar zal mogelijk ook je tong bekijken en pols voelen. In de tong liggen bijvoorbeeld subtiele verkleuringen of afdrukken die iets zeggen over energetische tekorten of blokkades. De polsdiagnose (voelen van de kwaliteit van je polsslag op drie posities per pols) is een klassiek onderdeel om de toestand van organen te peilen. Schrikt dit je af? Wees gerust: het is pijnloos en patiënten ervaren het vaak als teken van de aandacht die een acupuncturist voor het totaalplaatje heeft.
Aan het einde van de intake zal de behandelaar een behandelplan voorstellen, specifiek op jou afgestemd. Hierin staat welke meridianen of punten aandacht krijgen – bijvoorbeeld “lever Qi stagnatie oplossen en nierenergie voeden om cyclus te reguleren” – in gewone taal: stress verminderen en je voortplantingsorganen energetisch versterken.
De behandeling zelf – doet het pijn?
Na de intake volgt meestal direct je eerste behandeling. Je neemt plaats op een behandeltafel (soort massagetafel). De acupuncturist vraagt je enkele plekken van je lichaam te ontbloten waar de naaldjes moeten (bijvoorbeeld onderbenen, buik, rug). Vaak mag je gewoon je shirt omhoog doen of broek omlaag tot kniehoogte; volledige ontkleding is zelden nodig, hooguit bij de rugbehandeling. Vervolgens plaatst de acupuncturist heel dunne, steriele naaldjes op de geselecteerde punten.
Veel mensen zijn bang dat dit pijn zal doen, maar de naaldjes zijn extreem dun (je kunt ze met gemak in een haarvat steken) en de meeste prikjes voel je nauwelijks. Je kunt een licht prikkelend of zeurend gevoel ervaren op het punt – in TCG noemt men dat De Qi voelen, een teken dat de energie gereageerd heeft. Dit is doorgaans niet pijnlijk, meer “een beetje vreemd” of tintelend. Na het inbrengen laat de behandelaar de naalden meestal 20 tot 30 minuten zitten terwijl jij ontspant. Je ligt lekker warm onder een deken in een rustige kamer, vaak met zacht achtergrondmuziekje. Veel cliënten vallen zelfs in slaap tijdens de behandeling! Het is een moment van diepe rust, waarin je lichaam de prikkels van de naalden verwerkt. Soms draait de acupuncturist tussentijds zacht aan de naaldjes om de stimulans te vergroten, maar meestal lig je gewoon stil. Na de verstreken tijd worden alle naalden er pijnloos uitgehaald. Menige vrouw komt verheugd van de tafel: “Oh, was dat alles? Dit valt reuze mee!”
Na de behandeling
Je kunt je direct na een sessie heel ontspannen en loom voelen, of juist energiek en opgewekt – beide reacties komen voor. Het kan zijn dat je dezelfde dag merkt dat je beter slaapt of minder stress voelt. Soms merk je pas veranderingen bij je volgende menstruatiecyclus, zoals minder pijn of een regelmatiger patroon. Acupunctuur zet processen in beweging, en die kunnen acuut of geleidelijk effect geven. Belangrijk is om je lichaam de kans te geven aan de veranderingen te wennen. In de dagen na de behandeling kun je wat moeheid voelen, maar dat trekt weg. Bijwerkingen zijn zeldzaam; heel soms ontstaat een klein blauw plekje op een prikpunt of een druppeltje bloed, maar dat is onschuldig.
Frequentie van behandelingen
Voor vruchtbaarheidsproblematiek is het doorgaans aan te raden om regelmatig (bijvoorbeeld wekelijks) te komen gedurende een aantal weken of maanden. Verwacht niet na één prik zwanger te zijn – je lichaam heeft tijd nodig om in een nieuwe balans te komen. Veel acupuncturisten hanteren een termijn van zo’n 8 tot 12 weken voor een basale verbetering. In feite duurt het rijpen van een eicel ook enkele maanden (circa 90-150 dagen), dus wat je nu doet heeft effect op de eicel die je over 3 maanden ovuleert.
Ook spermacellen hebben ~3 maanden nodig om te rijpen, vandaar dat acupunctuur voor de man ook minstens een paar maanden moet worden volgehouden voor optimaal resultaat. Vaak wordt de frequentie afgestemd op je cyclus: bijvoorbeeld wekelijks, of rond eisprong en menstruatie bepaalde focus. Een behandeltraject van drie maanden is heel gebruikelijk om de “pre-mester” (voorbereidingsfase) te overbruggen. Natuurlijk kun je altijd eerder stoppen als je intussen zwanger bent geworden (hoera!).
De acupuncturist zal elke paar sessies evalueren hoe het gaat. Verandert je cyclus? Voel je je beter? Op basis daarvan kan het behandelplan worden bijgesteld.
Resultaten die je kunt verwachten
Iedereen is verschillend, dus ook de effecten van acupunctuur verschillen. Sommige vrouwen merken al heel snel iets. Bijvoorbeeld een cliënte schreef:
Zulke snelle verbeteringen (zoals minder menstruatiepijn, betere bloedingskwaliteit of een kortere cyclus) zijn bemoedigend. Het laat zien dat je lichaam reageert. Andere effecten kunnen zijn: verbeterde slaap, minder stemmingswisselingen rond PMS, meer energie, minder koude handen/voeten, betere spijsvertering – allemaal tekenen dat je systeem gezonder wordt. En heel belangrijk: veel vrouwen voelen zich mentaal/emotioneel sterker. Ze ervaren dat ze iets actiefs doen voor hun kinderwens en dat vermindert de onzekerheid.
Wat betreft het uiteindelijke doel – zwanger worden – zijn er vele succesverhalen, maar de tijdslijn varieert. Een voorbeeld is een patiënte die na een lang IVF-traject zonder succes, besloot bij de allerlaatste poging acupunctuur in te zetten. Ze startte tijdens de hormoonstimulatie en deed een sessie vlak voor de embryoterugplaatsing, en met succes: “Inmiddels zwanger en we verwachten eind van het jaar onze tweeling!”.
Dit soort getuigenissen wekken hoop, al moeten we eerlijk zeggen dat niet elke verhaal zo zal verlopen. Soms duurt het nog een aantal maanden langer, of is er toch een medische ingreep nodig ondanks alles. Maar zelfs dan kan acupunctuur waardevol zijn: het verkleint mogelijk de kans op een miskraam door de algehele balans te verbeteren , en het helpt je sterk te blijven gedurende intensieve trajecte
Persoonlijke aandacht
Bij acupunctuur krijg je vaak meer persoonlijke aandacht en tijd dan in de reguliere zorg. Veel vrouwen vinden dat erg prettig, juist omdat vruchtbaarheidsproblemen emotioneel zwaar kunnen zijn. De acupuncturist fungeert soms bijna als coach; hij/zij zal leefstijladviezen geven, je aanmoedigen, en een luisterend oor bieden voor je verhaal. Dit op zichzelf geeft al verlichting. Je voelt je gesteund in plaats van een nummer in het ziekenhuis. Uiteraard is acupunctuur geen vervanging van de gynaecoloog – zie het als aanvullend.
Je kunt beide trajecten prima naast elkaar laten lopen. Sterker nog, veel fertiliteitsartsen staan neutraal tot positief tegenover acupunctuur, zolang je geen gekke kruiden gaat slikken die met medicatie interfereren. Bespreek het gerust met je arts; de meesten hebben al andere patiënten gehad die het deden.
Acupunctuur als natuurlijke ondersteuning bij zwanger worden
In een wereld vol medische high-tech oplossingen is acupunctuur een terugkeer naar de natuur. Veel vrouwen zoeken naar manieren om hun vruchtbaarheid op een natuurlijke wijze te ondersteunen, als alternatief of aanvulling op hormonen en operaties. Acupunctuur past perfect in dat plaatje: het stimuleert het zelfherstellend vermogen van je lichaam. Maar het staat niet op zichzelf. De beste resultaten zie je wanneer acupunctuur wordt gecombineerd met een gezonde leefstijl en andere natuurlijke methoden.
Holistische aanpak
Zoals eerder genoemd kijkt een acupuncturist naar het geheel. Tijdens het behandeltraject zal hij/zij waarschijnlijk ook adviezen geven over voeding, beweging en ontspanning. Probeer deze ter harte te nemen, want ze werken synergetisch met de behandelingen. Bijvoorbeeld:
- Voeding: Kies voor voeding die rijk is aan voedingsstoffen en die je “aarde” voedt. In TCG-termen is warm, gemakkelijk verteerbaar eten vaak aan te raden (denk aan soepen, stoofpotjes) om je baarmoeder als het ware warm en doorbloed te houden. Eet voldoende eiwitten, gezonde vetten (omega-3’s uit vis of lijnzaad) en kleurrijke groenten/fruit voor antioxidanten die je eicellen beschermen. Beperk suiker en sterk bewerkte voeding, omdat die je hormoonhuishouding kunnen verstoren. Overweeg supplementen in overleg met een arts (foliumzuur is standaard, eventueel Vitamine D, B12, etc. afhankelijk van je waarden). Tip: ursula van Tienen is ook geschoold in kruiden of voedingsleer en kan persoonlijk voedingsadvies geven.
- Leefstijl: Stop met roken en drink bij voorkeur geen alcohol als je actief zwanger wilt worden (dat geldt trouwens ook voor de man). Verminder cafeïne-inname (max 1 kop koffie per dag of cafeïnevrij). Zorg voor een regelmatig dag-nachtritme; nachtwerk of steeds wisselende slaaptijden kunnen je hormoonritme in de war maken. Voldoende slaap (7-8 uur) is essentieel – tijdens je slaap herstelt je lichaam en worden hormonen gereguleerd.
- Beweging: Doe aan matige lichaamsbeweging, zoals wandelen, yoga, fietsen of zwemmen. Dit houdt de bloedsomloop op gang en vermindert stress. Maar overdrijf niet: intensief elke dag sporten tot uitputting kan juist averechts werken. Balans is het toverwoord. Yoga en specifieke vruchtbaarheidsoefeningen kunnen heel nuttig zijn, omdat ze zowel ontspanning als doorbloeding in het bekken bevorderen.
- Mindfulness en stressreductie: Overweeg naast acupunctuur ook andere ontspanningstechnieken. Denk aan mindfulness, meditatie, ademhalingsoefeningen of bijvoorbeeld een ontspanningsmassage. Alles wat cortisol verlaagt is welkom. Sommige vrouwen vinden baat bij schrijven (journaling) om hun zorgen van zich af te zetten, anderen bij praten met een coach of therapeut. Zelfs eenvoudige dingen als dagelijks een wandeling in de natuur maken, kunnen stress verlagen. Onthoud het Chinese gezegde: “80% is perfectie”  – met andere woorden, doe je best maar leg de lat niet zó hoog dat je daar weer gestrest van wordt. Af en toe die chocola of een avondje laat opblijven mag best; het gaat om de grote lijn.
Wanneer kan acupunctuur een rol spelen?
Eigenlijk op ieder moment in je vruchtbaarheidstraject. Enkele scenario’s:
- Je bent net begonnen met proberen zwanger te worden: Misschien ben je nog maar een paar maanden bezig maar wil je je lichaam voorbereiden. Acupunctuur kan dan preventief ingezet worden om je cyclus te optimaliseren en eventuele kleine disbalansen recht te trekken. Zie het als een investering in de toekomst – je “prep” je lichaam voor een gezonde conceptie. Sommige koppels doen een soort fertiliteit MOT (apk) via acupunctuur, zeker als ze al wat ouder zijn of gewoon zeker willen zijn dat alles goed loopt.
- Je probeert het al 6-12 maanden (of langer) zonder resultaat: Dit is vaak het moment waarop mensen naar aanvullende hulp gaan zoeken. Misschien is er medisch nog niets afwijkends gevonden, maar je wil niet passief blijven afwachten. Acupunctuur is dan zeker het proberen waard. Het kan parallel aan eventueel vruchtbaarheidsonderzoek bij de dokter. In deze fase richt acupunctuur zich meestal op stress verminderen en cyclus verbeteren, zoals eerder beschreven. Het mooie is: je hoeft geen “diagnose” te hebben voor acupunctuur; ook bij onbegrepen uitblijven van zwangerschap zijn er aangrijpingspunten zat voor de behandeling.
- Je hebt een specifieke diagnose (bijv. PCOS, endometriose, schildklierproblemen): Acupunctuur kan complementair werken naast je reguliere behandeling. Bij PCOS bijvoorbeeld, kan acupunctuur helpen om ovulaties op gang te brengen en de cyclus te reguleren, terwijl je wellicht ook met dieet/medicatie bezig bent. Bij endometriose richt acupunctuur zich op pijnverlichting, verminderen van ontsteking en bevorderen van de doorbloeding in het bekken (om verklevingen tegen te gaan). Ook bij een traag werkende schildklier (hypothyreoïdie) kan acupunctuur ondersteunen, al moet je meestal ook op medicatie zoals thyroxine ingesteld worden. Het een sluit het ander niet uit.
- Je bent gestart met een medisch fertiliteitstraject: Zoals in de vorige sectie uitgebreid besproken, kan acupunctuur rondom IUI, IVF of ICSI ondersteuning bieden. Het mooie is dat steeds meer vruchtbaarheidsklinieken openstaan voor patiënten die daarnaast acupunctuur doen. Sommige klinieken hebben zelfs samenwerkingen met acupuncturisten of laten je direct voor en na een embryotransfer behandelen (er zijn casestudies in grote IVF-centra waar een speciale ruimte is ingericht voor acupunctuurbehandeling op de grote dag). Hoewel niet elke arts hierin gelooft, zullen weinigen het je afraden als jij er baat bij denkt te hebben. Bespreek eventueel de timing met je arts, maar acupuncturisten met fertiliteitservaring weten meestal precies wanneer ze veilig kunnen prikken.
- Je hebt al eens een miskraam gehad: Een miskraam (vooral als het er meerdere zijn geweest) brengt naast verdriet ook onzekerheid met zich mee of er iets misgaat in je lichaam. Acupunctuur kan ingezet worden om je lichaam te versterken na een miskraam, zodat je met nieuwe energie een volgende poging kunt wagen. Er zijn specifieke protocollen om bijvoorbeeld de baarmoederenergie te voeden na een miskraam en eventuele resterende “stagnaties” op te ruimen. Ook helpt het je emotioneel te verwerken wat er gebeurd is, door de rustgevende effecten.
- De partner ondergaat behandeling: Acupunctuur is er niet alleen voor vrouwen. Heeft je man een wisselende spermakwaliteit of misschien zelfs een ingreep (bijv. TESE of varicocèle-operatie) gehad? Ook hij kan baat hebben bij acupunctuur om herstel te bevorderen en de spermaproductie te optimaliseren. In sommige gevallen waar geen zaadcellen in het ejaculaat zaten (azoöspermie) en men chirurgisch op zoek gaat, zijn er acupunctuurprotocollen die proberen de zaadproductie te stimuleren voorafgaand aan zo’n ingreep. Dit is specialistisch, maar het bestaat. Overleg als koppel of jullie beiden iets willen proberen – samen uit, samen thuis.
Acupunctuur binnen een breder geheel
Naast leefstijl is het goed te benoemen dat acupunctuur niet de enige alternatieve ondersteuning is. Sommige vrouwen combineren het met kruiden (Chinese kruidenformules of westerse kruidensupplementen). Als je naar een TCG-praktijk gaat, kan het zijn dat ze een kruidenmix voorschrijven die je cyclus ondersteunt. Dit kan effectief zijn, maar laat je goed informeren over de ingrediënten en eventuele risico’s (zeker als je al medische behandelingen doet; sommige klinieken willen niet dat je kruiden slikt tegelijk met hormonen).
Verder zijn er disciplines als homeopathie, yoga-therapie, voetreflexologie, etc., die ook claimen vruchtbaarheid te ondersteunen. Het belangrijkste is: kies hetgeen waar jij je goed bij voelt en overdrijf niet door alles tegelijk te willen. Te veel verschillende dingen proberen kan onrust geven en je weet dan ook niet meer wat nou echt werkt. Acupunctuur alleen is al een brede aanpak op zich.
Chinese geneeswijze filosofie
n de Chinese filosofie wordt gesteld dat een nieuwe levenenergie alleen succesvol ontstaat als de balans in het lichaam in orde is. Men spreekt over voldoende Qi en Bloed, een harmonieuze Yin-Yang balans en sterke nierenergie (de bron van erfelijke energie). Problemen als “koude baarmoeder”, “bloedleegte” of “Qi-stagnatie” kunnen conceptie hinderen. De acupuncturist vertaalt jouw klachten in dit soort termen en zal zijn behandeling daarop richten. Het mooie is dat veel van deze concepten parallellen hebben met westerse inzichten: “koude in de baarmoeder” komt vaak overeen met slechte doorbloeding of lage basale temperatuur; “Qi-stagnatie” ziet men bij stress en gespannenheid; “bloedleegte” lijkt op bloedarmoede of voedingsdeficiënties. Zo slaan we een brug tussen Oost en West. Door open te staan voor beide, benut je alle kennis om je vruchtbaarheid te verhogen.
Tot slot: acupunctuur is een zachte methode. Veel vrouwen ervaren het als iets positiefs doen voor jezelf. In plaats van ziek worden van hormonen of chirurgische ingrepen, geef je jezelf een moment van self-care dat mogelijk ook nog je kans op zwangerschap vergroot. Die mindset – actief en positief bezig zijn – is goud waard in een proces dat lang kan duren. Het gevoel van controle een stukje terugpakken, zelfs al is het maar door wekelijks op de behandeltafel te liggen, mag niet onderschat worden. Je neemt het heft in handen, op een ontspannen manier.
Ervaringen en wetenschappelijk onderzoek
Ervaringen van vrouwen
Duizenden vrouwen (wereldwijd) hebben acupunctuur geprobeerd tijdens hun vruchtbaarheidstraject. Hun individuele verhalen lopen uiteen, maar er zijn een paar rode draden:
- Veel vrouwen voelen zich gehoord en gesteund door hun acupuncturist. Dit alleen al maakt dat ze het traject beter volhouden en zich mentaal sterker voelen.
- Velen rapporteren concrete verbeteringen in hun lichaam: een regelmatiger cyclus, minder stress, beter slapen, enzovoort – zaken die we eerder al noemden. Deze verbeteringen geven hoop dat hun lichaam “op de goede weg” is.
- Wat betreft zwangerschappen: er zijn talloze anekdotes van vrouwen die na verloop van tijd (met of zonder medische hulp) zwanger raakten terwijl ze acupunctuur deden. Natuurlijk zou dat ook zonder acupunctuur gebeurd kunnen zijn, maar voor hen voelt het alsof de behandeling een cruciale rol heeft gespeeld. Vooral als ze eerder mislukte pogingen hadden en het daarna met acupunctuur wél lukte, schrijven ze daar graag over op forums of Facebookgroepen. Zulke verhalen kunnen inspirerend zijn.
- Niet iedereen heeft echter succes. Je vindt ook verhalen van vrouwen die na een half jaar acupunctuur nog niet zwanger waren en uiteindelijk een IVF-traject in zijn gegaan. Ze zeggen soms: “Het heeft me wel erg geholpen om me rustig te voelen, maar zwanger werd ik er niet van.” Dit is eerlijk, want acupunctuur is geen garantie. Wel geven zelfs deze vrouwen vaak aan dat ze blij zijn dat ze het geprobeerd hebben, omdat het hen op andere manieren iets goeds bracht (zoals minder bijwerkingen van hormonen, of gewoon het gevoel alles geprobeerd te hebben).
- Er zijn ook skeptische geluiden – mensen die vinden dat het allemaal het placebo-effect is. Maar velen reageren daarop: “Nou en? Als ik me beter voel en daardoor ontspannener zwanger kan worden, is dat prima. Of het nou placebo is of niet, ik heb er baat bij gehad.” Dit onderstreept dat de ervaring subjectief positief kan zijn, ongeacht wetenschappelijke discussie.
Wetenschappelijk onderzoek
Gelukkig is er ook een groeiende berg aan onderzoek naar acupunctuur en vruchtbaarheid. Zoals eerder gemeld, waren er studies die hoopvolle resultaten lieten zien, met name rond IVF-ondersteuning. Naast Paulus et al. (2002) zijn er bijvoorbeeld ook onderzoeken van Dieterle et al. (2006) en Magarelli (2009) die verhoogde zwangerschapscijfers zagen bij IVF-patiënten met acupunctuur. Een meta-analyse uit 2015 (Shen et al.) concludeerde dat acupunctuur een licht verhoogde kans geeft op een doorgaande zwangerschap en levend geboren baby bij IVF, vergeleken met geen acupunctuur . Ook is gekeken naar acupunctuur bij natuurlijke conceptie: bijvoorbeeld een studie die vrouwen met onverklaarde onvruchtbaarheid behandelde met acupunctuur en zag dat deze groep een hogere zwangerschapskans had dan de controlegroep na een half jaar (al is hier meer onderzoek voor nodig om het hard te maken).
Tegelijk zijn er studies die weinig effect vinden. Een Cochrane-review (2013) van 28 trials merkte op dat de resultaten erg uiteenliepen en dat positief gepubliceerde resultaten mogelijk vertekend zijn door publicatiebias – m.a.w., misschien dat tegenvallende resultaten minder vaak worden gepubliceerd. Een strenge gerandomiseerde studie in 2018 (Smith et al.) vond geen verschil in geboortecijfers tussen vrouwen die echte acupunctuur kregen en vrouwen die nep-acupunctuur kregen tijdens IVF. Dit zet vraagtekens: is het idee van behandeling voldoende om effect te zien (placebo), of doet acupunctuur fysiologisch echt iets?
De huidige consensus in de medische wereld is dat er enkele aanwijzingen zijn dat acupunctuur de vruchtbaarheid kan bevorderen – vooral door stressreductie en verbetering van doorbloeding/hormoonbalans – maar dat het geen vervanging is voor reguliere behandelingen in geval van duidelijke medische aandoeningen. Het wordt gezien als complementair: de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) erkent acupunctuur als aanvullende geneeswijze die bij verscheidene aandoeningen, inclusief verminderde vruchtbaarheid, mogelijk effectief kan zijn. Echter, meer grootschalig onderzoek is nodig om precies te bepalen hoeveel het bijdraagt en in welke gevallen het het meest zinvol is .
Hoe deze kennis toe te passen?
Voor jou als lezer betekent het volgende: Acupunctuur is geen wondermiddel, maar er zijn voldoende positieve signalen – zowel uit ervaringsverhalen als uit wetenschappelijke studies – dat het de moeite van het proberen waard is, zeker als je op zoek bent naar natuurlijke ondersteuning. Het belangrijkste voordeel dat keer op keer wordt bevestigd, is dat acupunctuur helpt stress en spanning te verminderen en je lichaam in een betere algehele balans brengt. En juist stress en disbalans zijn dingen die je niet kunt gebruiken tijdens een vruchtbaarheidstraject. Indirect kan dit dus je kans op succes verhogen, ook al kunnen we niet altijd linea recta meten hoeveel procent dat scheelt.
Daarnaast is acupunctuur veilig wanneer uitgevoerd door een gediplomeerd professional. Let erop dat je naar een geregistreerde acupuncturist gaat (bijvoorbeeld lid van NVA of ZHONG in Nederland), zeker als je al medisch bezig bent. Deze therapeuten kennen de do’s and don’ts (zoals punten die je niet mag prikken bij een (mogelijke) zwangerschap, of hoe om te gaan met IVF-medicatie).
Conclusie van de wetenschap: “Er is geen keihard bewijs dat acupunctuur gegarandeerd helpt om zwanger te worden, maar het kan mogelijke vruchtbaarheidsbevorderende effecten hebben en schaadt in elk geval niet.” Voor veel koppels is dat genoeg reden om het een kans te geven – baat het niet, dan schaadt het niet. En voor veel van hen heeft het gebaat in de vorm van een ontspannender traject of zelfs dat gewenste positieve zwangerschapstestresultaat.
Jouw besluitvorming: Uiteindelijk is de keuze aan jou. Het traject van een onvervulde kinderwens is intens en heel persoonlijk. Wat voor de één werkt, voelt voor de ander misschien niet goed. Luister dus naar je intuïtie. Spreekt het verhaal van acupunctuur je aan? Heb je er een goed gevoel bij na het lezen van dit artikel? Dan is het zeker het proberen waard om een afspraak te maken en te kijken hoe je het ervaart. Ben je nog huiverig of sceptisch, dan kun je eventueel eerst een vrijblijvend informatiegesprek aanvragen bij een praktijk om je resterende vragen te stellen.
Veel vrouwen zeggen achteraf: “Had ik het maar eerder gedaan, al was het alleen maar voor mijn eigen gemoedsrust.” Acupunctuur biedt je de kans om op een liefdevolle manier aandacht aan jezelf en je kinderwens te geven. En dat is nooit weg, ongeacht de uitkomst.
Kies voor natuurlijke vruchtbaarheidsondersteuning
Ben jij een van die vrouwen die al een tijd probeert zwanger te worden en op zoek is naar een natuurlijke vorm van ondersteuning? Dan kan acupunctuur weleens een waardevolle aanvulling zijn voor jou. Het mooie is: je hoeft het niet blind te proberen. Maak eens een afspraak voor een kennismakingsgesprek of eerste consult bij een gespecialiseerde acupuncturist in vruchtbaarheid. Laat een expert jouw situatie beoordelen en een persoonlijk plan opstellen om je zwangerschapkansen te optimaliseren.
Neem de volgende stap: Wacht niet langer in onzekerheid, maar onderneem actie voor jezelf en je kinderwens. Je verdient het om je gesteund te voelen. Acupunctuur biedt een natuurlijke, holistische benadering die al vele vrouwen rust en nieuwe hoop heeft gegeven. Wil jij dat ook ervaren?
Plan hier een consult of neem contact op met Ursula van Tienen voor meer informatie. Samen kijken we naar wat jij nodig hebt. Misschien is acupunctuur en zwangerschap ook voor jou de winnende combinatie naar het vervullen van je kinderwens. Geef jezelf deze kans op een nieuw begin – jouw traject naar een gezonde zwangerschap krijgt zo een natuurlijke boost!
Laat de oude twijfel los en omarm de mogelijkheid dat jouw lichaam met een beetje hulp zelf tot wonderen in staat is. Je staat er niet alleen voor. Wij staan klaar om je te begeleiden op dit bijzondere pad.
Gun jezelf deze ondersteuning – je toekomstige kindje zal je dankbaar zijn. 💕
